تجارت همواره به‌عنوان یکی از راه‌های اصلی برای کسب سود در تمام جوامع مطرح بوده است. صادرات و واردات کالا دو بال اصلی تجارت را تشکیل می‌دهند که انجام هرکدام از آنها در کشورمان مستلزم طی کردن فرایندهای خاص خود است. معمولاً سیاست‌گذاران تجاری هرساله نیازهای کشور را مشخص می‌کنند و سپس با استفاده از اعمال برخی سیاست‌ها از قبیل تعرفه گذاری، نیازهای وارداتی کشور را مشخص می‌کنند.
تجار، بازرگانان و شرکت‌های مختلف با استفاده از توان و پتانسیلی که در اختیاردارند برای واردات کالا اقدام می‌کنند و در ادامه آن را در کشور عرضه می‌کنند. این کار شاید در ظاهر کار آسانی به نظر برسد، اما در عرصه عمل پیچیدگی‌های زیادی دارد. بخشی از فرایندهای مراحل واردات کالا در داخل کشور و بخش دیگر آن در خارج از کشور صورت می‌گیرد. یک واردکننده کالا باید با بسیاری از امور از قبیل تجارت و بانکداری بین‌الملل، حمل‌ونقل بین‌الملل، ترخیص کالا و امور گمرکی، نحوه تخصیص ارز و بسیاری نکات دیگر آشنایی کامل داشته باشد.
انواع تقسیم‌بندی واردات کالا کدام است؟
- واردات قطعی
- واردات موقت
- کالای مرجوعی
- ترانزیت داخلی
- ترانزیت خارجی
- واردات قطعی کالا
بر اساس شیوه پرداخت قیمت کالا، واردات دارای روش‌های متعدد و مختلفی است که در ادامه به آن می‌پردازیم:
– واردات از محل ارز خریداری‌شده از سیستم بانکی جهت گشایش اعتبار
– واردات با ارز آزاد جهت گشایش اعتبار
– واردات در مقابل صادرات از محل پروانه صادراتی (لاشه صادراتی) به نام شخص صادرکننده (غیرقابل واگذاری)
– واردات در مقابل صادرات با ارائه پروانه صادراتی (لاشه صادراتی) به نام شخص صادرکننده یا به نام دیگری با واگذاری رسمی (حق واگذاری به غیر برای یک‌بار وجود دارد.)
– واردات به صورت بدون انتقال ارز از محل سرمایه‌گذاری خارجی پس از تأیید وزارت امور اقتصادی و دارائی
– واردات به صورت بدون انتقال ارز از محل فهرست اقلام مجاز اعلام‌شده.
واردات موقت کالا
ورود موقت، رويه گمركي است كه بر اساس آن كالاهای معينی می‌تواند تحت شرايطي به طور موقت به قلمرو گمركي وارد شود. اين كالاها بايد ظرف مهلت معيني كه گمرك ايران تعيين مي‌کند بدون این‌که تغييري در آن ايجاد شود خارج گردد. تغييرات ناشي از استهلاك از اين حكم مستثنا است.
برای مثال:
الف ـ کالاها به منظور عرضه در نمایشگاه‌ها
ب ـ دستگاه‌های فیلم‌برداری و عکس‌برداری هوایی و فیلم‌های همراه آنها پس از ارائه موافقت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
پ ـ دستگاه‌های مطالعات علمی، آموزشی، تربیتی، فنی و مهندسی نقشه‌برداری
ت ـ دستگاه‌ها برای سدسازی، اسکله‌سازی، لایروبی، راه‌سازی، حفاری، استخراج و اکتشاف و پروژه‌های (طرح‌های) خاص
ث ـ دستگاه‌ها برای نصب و سوار کردن کارخانه‌ها و تأسیسات صنعتی و نظایر آن
ج ـ دستگاه‌ها برای تعمیر ماشین‌آلات و دستگاه‌ها
چ ـ وسایل نقلیه سواری و هواپیمای شخصی اشخاص غیر مقیم ایران برای استفاده شخصی و ظروف و تکیه‌گاه‌های چند بار مصرف
ح ـ کالاهایی که طبق قراردادها و موافقت‌نامه‌های گمرکی بین‌المللی قابل ورود موقت بوده و دولت جمهوری اسلامی ایران عضویت آن را پذیرفته است
خ ـ وسایل و لوازم امدادی به منظور کمک‌های بشردوستانه
د ـ ظروف و لفاف‌های آماده برای بسته‌بندی کالای صادراتی
ذ ـ هواپیما برای امور خدماتی از قبیل سم‌پاشی و مسافری
کالاهای مرجوعی
کالاهایی هستند که وارد کشور شده و بنا به دلایلی به خارج از کشور برگردانده می‌شوند. کالاهای مرجوعی در اصل جزء واردات غیرقطعی و موقت نیز طبقه‌بندی می‌شوند.
بسته‌های کالای مرجوعی یا درب محفظه بار وسیله نقلیه آن که در گمرک‌های داخلی اظهار می‌شود پلمب‌شده و با پروانه که به یک نسخه اظهارنامه الصاق می‌شود در اختیار صاحب کالا گذارده می‌شود و یک نسخه از اظهارنامه مربوط بلافاصله و به صورت مستقیم به عنوان گمرک مرزی که کالا از آنجا خارج خواهد شد ارسال و نسخه سوم بایگانی می‌شود.
هرگاه صاحب کالای مرجوعی تا یک ماه پس از پایان مهلت داده‌شده نسخه گواهی شده اظهارنامه را به گمرک صادرکننده پروانه مرجوعی برای ابطال تضمین تحویل ننماید گمرک مذکور مراتب را از گمرک مرز خروجی استعلام و اگر معلوم شود کالای مرجوعی به آن گمرک تحویل نشده (به جز موارد غیرعمدی) حسب مورد نسبت به وصول و واریز تضمین و یا اجرای مقررات قاچاق اقدام خواهد نمود.
ترانزیت خارجی کالا
ترانزیت خارجی عبارت از این است که کالای خارجی به منظور عبور از خاک یک کشور از یک نقطه مرزی کشور وارد و از نقطه مرزی دیگر خارج شود. این نوع کالاها جزء واردات و صادرات قطعی محسوب نمی‌شوند. مثلاً کالایی از مرز ایران با تاجیکستان واردشده و در مرزهای دریایی ایران روی کشتی بارگیری شود و به کشور ثالث صادر شود.
کالایی که تحت عنوان ترانزیت از کشور عبور می‌کند جزء واردات و صادرات قطعی محسوب نبوده و از پرداخت حقوق گمرکى و سود بازرگانى و عوارض معاف است ليکن مشمول پرداخت هزينه‌هاى گمرکی ذکرشده است و تابع مقررات اين مبحث خواهد بود مگر اينکه در قراردادهای ترانزيتى دولت با کشورهای ديگر و يا قراردادهای صورت کالاى ترانزيتى تابع همان مقرراتى خواهد بود که در قراردادهاى مربوط تعیین‌شده است.
وسایل نقلیه که بدون بار و مسافر وارد و براى ترانزيت اظهار شود از هر حيث تابع مقررات و شرایط ترانزیت کالا است و همچنين وسايل نقليه حامل کالا ترانزيتى که با محموله خود از يک نقطه وارد و از نقطه ديگر با محموله خود خارج مى‌شود. براى اين نوع وسايل نقلیه باید اظهارنامه ترانزیت جداگانه تسلیم و پروانه ترانزیت جداگانه تحصیل شود.